Διάσημος ως ποιητής, στιχουργός και κυρίως τραγουδοποιός, o γεννημένος στο γαλλόφωνο Κεμπέκ Λέοναρντ Κοέν (1934) συνεχίζει στις ημέρες μας να εργάζεται δημιουργικά ως τραγουδοποιός, ακόμη και να κάνει τουρνέ. Ο Koέν έχει εντούτοις στο ενεργητικό του και δύο αξιοπρόσεκτα μυθιστορήματα, που εντάχθηκαν στον λογοτεχνικό κανόνα της χώρας του. Το Υπέροχοι Απόκληροι, πρωτοδημοσιευμένο το 1966, προτού δηλαδή ο Κοέν γνωρίσει την καταξίωση ως τροβαδούρος του αστικού μπλουζ στο Νιούπορτ Τζαζ Φέστιβαλ, γράφτηκε στην Υδρα όπου ζούσε εν πολλοίς στις αρχές της δεκαετίας του '60. Πρόκειται για ένα ποιητικό παραλήρημα, που απηχεί τον εσωτερισμό, τον χιπισμό, τον αναχωρητισμό και τον βόρειο εξωτισμό. Οσο κι αν φανεί παράδοξο, οι βαθύτερες επιρροές του Κοέν ισομοιράζονται μεταξύ Γκαμπριέλ Γκαρθία Λόρκα και Χένρι Μίλερ, κάτι που παραμένει αληθές ακόμη και έπειτα από σχεδόν μισό αιώνα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο τροβαδούρος Κοέν, αφιέρωσε στις αρχές του 2012 το 12ο άλμπουμ του με καινούργια τραγούδια, στις «παλιές ιδέες» («Old Ideas») με μεγάλη εμπορική επιτυχία, κι ας έχουν περάσει 44 χρόνια από το μουσικό του ξεκίνημα.
Μια πρώτη προσέγγιση πάντως εκείνου του μυθιστορήματος του Λέοναρντ Κοέν δημιουργεί στον υπομονετικό αναγνώστη την εύλογη απορία αν πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που γνωρίσαμε από τα λυρικά, μελαγχολικά, «μεταφυσικά αστικά μπλουζ» του. Θα σας πάρει χρόνο και διανοητική προσπάθεια για να καταλήξετε σε ασφαλή συμπεράσματα. Γιατί εδώ, σε αντίθεση με την κυριαρχημένη, ελεγχόμενη αισθαντικότητα των τραγουδιών του, έχουμε ένα είδος ποιητικής γραφής μασκαρεμένης σε πεζό λόγο, με κυρίαρχο τον εσωτερικό μονόλογο και με ακραία νατουραλιστικές σκηνές ερωτισμού που κάνουν να φαντάζουν επιεικώς γελοίες οι διάφορες αποχρώσεις του γκρι - ο ερωτισμός της νοικοκυράς την ώρα που φτιάχνει γιουβαρλάκια φορώντας ζαρτιέρες - οι οποίες μας ταλαιπωρούν εσχάτως. Εχουμε άφθονες σκηνές κοπρολαγνείας, σπερμολαγνείας, καταβύθισης στον παράδεισο των ναρκωτικών ουσιών, θρησκευτικού παραληρήματος, ομοφυλοφιλίας, αυνανισμού κ.ο.κ. δίπλα σε ακραία συναισθηματικές εξάρσεις φιλίας και προδοσίας, έλλειψης και απώλειας, μοναξιάς και πνευματικής ανύψωσης. Ολα παρατίθενται εξπρεσιονιστικά, διογκωμένα, πληθωρικά και ο αφηγητής μοιάζει να κινείται στις παρυφές της πνευματικής υγείας, ένας παρίας του παγωμένου καναδικού Βορρά που αναζητεί τον εαυτό του όπως περίπου οι Μπάροουζ, Γκίνσμπεργκ και λοιποί του κινήματος των μπιτ. Μόνο που πλέον βρισκόμαστε στην εποχή των χίπις και της αναζήτησης νέων μορφών κοινωνικού αυτοπροσδιορισμού, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Λειτουργούν όλα τούτα; Μάλλον ναι, αν λάβει κανείς υπόψη ότι ο Κοέν είναι πάνω απ' όλα ποιητής και μάλιστα ότι η τέχνη του αναδύεται σε μια εποχή πολιτικού αναβρασμού, αμφισβήτησης των παραδοσιακών αξιών, σεξουαλικής απελευθέρωσης, ανόδου του αντιπολεμικού κινήματος λόγω Βιετνάμ, επιστροφής στη φύση, συγκρότησης της Νέας Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων, αναζήτησης μιας αντιυλιστικής πνευματικότητας και ριζοσπαστικής αμφισβήτησης της βιομηχανικής κοινωνίας. Το πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο και ο συνεκτικός ιστός του βιβλίου είναι, κατά τη δική μου ανάγνωση, η αναζήτηση των ριζών της συγκρότησης των υβριδικών κοινωνικών μορφωμάτων στο αμερικανικό έδαφος.
του ΜΙΧΑΛΗ ΜΟΔΙΝΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου