Το μικρό νησάκι του Σαρωνικού είναι παντού γνωστό για την απαράμιλλη φυσική του ομορφιά. Αναδυόμενο απότομα από τα φιλόξενα νερά μιας κλειστής ελληνικής θάλασσας, φέρνει στον νου την απέραντη μαγεία μιας ατέλειωτης αιωνιότητας, όπου σκληρός βράχος και απέραντο γαλάζιο ενώνονται στη δημιουργία μιας αξέχαστης ελληνικής γης. Η Ύδρα όμως δεν είναι μοναχά ολοζώντανη φυσική ομορφιά. Είναι και παράδειγμα ιστορικής παράδοσης, που θα μπορούσε πολλά να διδάξει την ταλαιπωρούμενη σήμερα ελληνική κοινωνία. Η Ύδρα έζησε σε μια απόλυτα αυτάρκη ευημερία, πριν ακόμη υπάρξει το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Και την οποία θυσίασε στην πορεία για τη δημιουργία του.
Όταν μετά την Επανάσταση αναπτύσσονταν οι συζητήσεις για το τελικό μόρφωμα στο οποίο θα έπρεπε τελικά να σχηματoποιηθεί η καινούργια κρατική οντότητα, κάποιοι φιλέλληνες, όπως ο διορατικότατος Άγγλος Stanhope, επέμεναν ότι στην ιδιοσυγκρασία του ελληνικού χώρου δεν ταιριάζει το συγκεντρωτικό κράτος. Με βάση τις μέχρι τότε εμπειρίες, πολλοί υποστήριζαν ότι ένα απόλυτα αποκεντρωμένο σύστημα αυτόνομης διακυβέρνησης θα ταίριαζε καλύτερα στις ανεπτυγμένες τοπικές παραδόσεις και συνήθειες. Εκτιμώ ότι η περίπτωση της Ύδρας αποτελούσε βασικό παράγοντα για τη διαμόρφωση των σχετικών σκέψεων.
Σε ολόκληρη την πορεία της μεσαιωνικής και της υπό τον Οθωμανικό ζυγό Ελλάδας, το μικρό αυτό νησάκι ξεχώρισε ως αυτόνομη κοινωνική οντότητα και, σε ορισμένες νεότερες χρονικά φάσεις, μεγαλούργησε. Το παράδειγμά της προσφέρει ένα αξιοθαύμαστο πρότυπο σωστής διοικητικής δομής και χρηστής, προς όφελος του συνόλου, οικονομικής διαχείρισης. Η Ύδρα αποτέλεσε πρότυπο αυτόνομης πολιτικής παρουσίας, που με στήριγμα τις δικές της αποκλειστικά δυνάμεις πέτυχε αξιοθαύμαστα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης. Δίχως ίχνος κρατισμού και δημόσιας παρέμβασης στις οικονομικές υποθέσεις των πολιτών της, αναπτύχθηκε στη βάση ενός ευρύτερου συστήματος οικονομικών συναλλαγών, με βασικό μοχλό βέβαια τη ναυτιλία.
Η πρόσβαση στις κάθε είδους οικονομικές δραστηριότητες ήταν εντελώς ελεύθερη, ενώ οι ναυτιλιακές δράσεις των κατοίκων της νήσου είχαν από τότε καλύψει όλες σχεδόν τις θάλασσες και τους ωκεανούς της γης. Αυτό που είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ήταν η απόλυτη διασύνδεση τοπικής διακυβέρνησης με τη συμμετοχή στα κοινά οικονομικά βάρη. Το νησί διοικούσε μια επιτροπή δημογερόντων, που έφεραν και το μεγαλύτερο βάρος συνεισφοράς πόρων στα κοινά. Ανάλογα δηλαδή με το μέγεθος της επιβάρυνσης του καθενός για την αντιμετώπιση των εξόδων της κοινότητας, τόσο ισχυρότερη ήταν η φωνή του στις αποφάσεις για τη διοίκηση της ιδιαίτερης αυτής νησιώτικης πολιτικής οντότητας.
Την εξουσία την ασκούσαν όχι όσοι φώναζαν περισσότερο, αλλά εκείνοι που έβαζαν το πορτοφόλι τους εκεί όπου βρισκόταν το στόμα τους. Με βάση την τότε λογική διαχείρισης των κοινών οικονομικών υποθέσεων, η Ύδρα ουδέποτε θα είχε φθάσει στην αθλιότητα των σημερινών αδιεξόδων. Παρ’ όλα τα πλεονεκτήματα της ιδιαιτερότητας που απολάμβανε, η Ύδρα δεν δίστασε να τα θυσιάσει όλα στο όνομα της επίτευξης του γενικότερου εθνικού στόχου. Το όραμα ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους οδήγησε το πανίσχυρο οικονομικά νησάκι να χρηματοδοτήσει την Επανάσταση. Διέθεσε έτσι τα πλοία της για τον εθνικό σκοπό, ενώ τα περισσότερα έσοδα της εξέγερσης προήλθαν από τα ταμεία των προυχόντων της. Έτσι, η Ύδρα δεν είχε διαθέσιμους τους απαραίτητους πόρους για να περάσει από τα ιστιοφόρα στα ατμόπλοια. Και αναγκάσθηκε να μπει σε πορεία δραματικής οικονομικής παρακμής. Ενώ η ένταξή της
στο ενιαίο ελληνικό κράτος την υποχρέωσε να υποταγεί στα κελεύσματα μιας απόμακρης κεντρικής γραφειοκρατίας. Με μάλλον αρνητικά τελικά αποτελέσματα.
Το πετράδι λοιπόν αυτό του Σαρωνικού μάς προσφέρει μέσα από την ιστορία ένα παράδειγμα ορθολογικής, και γνήσια ελληνικής, πορείας ανάκαμψης και ευημερίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου