Θεοφάνεια παλιά στην Ύδρα

"Καλά Πηγάδια" Θεοφάνεια 1892, Μητροπολίτης Αρσένιος Γουμπούρος

 Την παραμονή της γιορτής αυτής, όλοι πιστοί πήγαιναν στην εκκλησία στο μεγάλο Αγιασμό.  Και στη συνέχεια έχυναν αυτόν σε όλες τις μεριές του σπιτιού και κυρίως στις στέρνες.  Όλα τα σπίτια του νησιού φύλαγαν στο εικονοστάσι αυτόν τον Αγιασμό ως την άλλη χρονιά.  Ο Αγιασμός αυτός λέγανε ότι ποτέ δεν χάλαγε. Οι παπάδες με την αγιαστούρα, που την κρατούσε πάντα ένα μικρό παιδί, αγιάζανε τα σπίτια και τα μαγαζιά κι έτσι διώχνανε του καλικάντζαρους.  Ανήμερα της γιορτής των Φώτων όλος ο κόσμος πήγαινε στο Μοναστήρι που λειτουργούσε ο Δεσπότης, μαζεύονταν όλοι οι παπάδες του νησιού και γινότανε η μεγάλη Λιτανεία.
Μόνο σε τέτοιες γιορτές (ορισμένες) πηγαίνανε και οι γυναίκες στο Μοναστήρι όπου φοράγανε τα καλύτερά τους ρούχα.  Οι άντρες πηγαίνανε όποτε θέλανε, πλην όμως , δεν λείπανε ποτέ από την ενορία του, τη Λαμπρή, τα δωδεκάμερα και στη γιορτή της εκκλησίας τους. (της ενορίας τους).
Η Λιτανεία ξεκινούσε από το Μοναστήρι στις εννιάμισι η ώρα κι έκανε το γύρο της χώρας.  Πήγαινε στην Κιάφα, με καμπανοκρουσίες όλων των εκκλησιών, κι έφτανε, σιγά σιγά, στα Καλά Πηγάδια.  Αγιάζονταν τα πηγάδια και κατόπιν έφτανε η λιτανεία στο λιμάνι γύρω στο μεσημέρι.  Και έριχνε το σταυρό στη θάλασσα ο ίδιος ο Δεσπότης.  Τότε ρίχνανε το σταυρό στη θάλασσα από την σκάλα της παραλίας που βρίσκεται μπροστά από την Εμπορική Τράπεζα και άλλοτε από τον καινούριο μώλο στην άκρη άκρη, εκεί που είναι τα σκαλιά . Πρώτα ρίχνανε το σταυρό στη θάλασσα χωρίς κορδέλα. Κατόπι δεμένο με κορδέλα.

Θεοφάνεια στην Ύδρα την δεκατία του 1930, Μητροπολίτης Προκόπιος Καραμάνος

 Την ώρα αυτή, της ρίψης του σταυρού στη θάλασσα πολλοί νεαροί, που το είχανε τάμα ή έτσι για καλό, πέφτανε στη θάλασσα μέσα στο κρύο για να τον ασπαστούν.  Τότε που τον ρίχνανε χωρίς κορδέλα, πέφτανε οι νεαροί για να τον πιάσουνε.  Κι όποιος τον πρωτόπιανε, τον γύριζε σε όλη τη χώρα με δίσκο και μάζευε πολλά λεφτά.  Αυτό βέβαια το έθιμο ήταν παμπάλαιο.  Πολλές δε φορές , πάνω στην προσπάθεια ποιος θα πρωτόπιανε στο σταυρό, γινόντουσαν επεισόδια, καβγάδες και καμιά φορά άστραφταν και μαχαίρια ακόμα.  Γι' αυτό , αργότερα , μπήκε στη μέση η κορδέλα, για να σταματήσει το κακό. Και σταμάτησε.

πηγή: εφημερίδα  " Η Ύδρα μας"  (Υδρέϊκα Λαογραφικά του Ν. Γ. Χαλιορή -1931),
από το αρχείο του Μπάμπη Μωρές