Μουσείο Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα

Η πνευματική γενιά

Το Μουσείο Μπενάκη κέρδισε ένα ακόμα πολιτιστικό στοίχημα, παραδίδοντας στην πόλη της Αθήνας, στο ελληνικό κοινό και τους ξένους επισκέπτες ένα καινούργιο μουσείο, στην οδό Κριεζώτου 3. Πρόκειται για την Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα, με εξαιρετικά έργα τέχνης από τον Μεσοπόλεμο μέχρι και τη δεκαετία του ’60 και με ένα συναρπαστικό εικονογραφικό και αρχειακό υλικό. Όλα εκτεθειμένα στους ορόφους και το κλιμακοστάσιο ενός αναπλασμένου ιστορικού κτιρίου, που κοσμεί το ταλαιπωρημένο κέντρο της πόλης. Το πενταώροφο κτίριο, συνδεδεμένο με την οικογένεια του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα (1906-1994), ήταν δωρεά του ίδιου προς το Μουσείο Μπενάκη. Εδώ έζησε κι εργάστηκε ο καλλιτέχνης για 40 χρόνια, όπως μαρτυρεί η κατοικία του, που παρουσιάζεται στο κοινό, στον 4ο όροφο, με τα έπιπλα, τα βιβλία και τα διακοσμητικά αντικείμενα που τη χαρακτήριζαν. Στον 5ο όροφο βρίσκεται το φωτεινό ατελιέ του ζωγράφου, με τα σύνεργα ζωγραφικής και τα ίχνη μιας πλούσιας εικαστικής προσφοράς και πνευματικής δημιουργίας.

Στο καινούργιο μουσείο η εικαστική απόλαυση από τα ζωγραφικά έργα, τα γλυπτά και τις φωτογραφίες ανταγωνίζεται το ιστορικό ενδιαφέρον για τα ντοκουμέντα, τις πληροφορίες και τα αναμνηστικά, προσωπικά αντικείμενα των πρωταγωνιστών της λεγόμενης Γενιάς του ’30. Στους όμορφα διαμορφωμένους χώρους καταγράφεται, εμπεριστατωμένα και τεκμηριωμένα, η δημιουργικότητα μιας γόνιμης περιόδου, που άρχισε τον Μεσοπόλεμο και σταμάτησε απότομα το 1967. Αντιπροσωπευτικά έργα από τις εικαστικές τέχνες συναντιούνται με δημιουργίες από τους τομείς της λογοτεχνίας, της αρχιτεκτονικής, του θεάτρου και της μουσικής. Το βλέμμα του επισκέπτη κινείται συνεχώς από τους πίνακες ζωγραφικής στα μεγάλα και μικρότερα γλυπτά, από τις σειρές των φωτογραφιών στα χειρόγραφα, τα σημειωματάρια, τις αλληλογραφίες και τις πρώτες εκδόσεις σημαντικών μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών αλλά και αρχιτεκτονικών σχεδίων.

Ο επισκέπτης συνειδητοποιεί πως τα έργα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα δεν στέκουν μόνα, απομονωμένα, αλλά συνιστούν κομμάτι ενός συνόλου, πως εντάσσονται σε έναν περίγυρο, σε διαρκή διάλογο με τα έργα των άλλων καλλιτεχνών, λογοτεχνών και διανοητών του καιρού του. Η δημιουργία του Χατζηκυριάκου-Γκίκα βρίσκεται έτσι στον φυσικό της περίγυρο, αλλά και ολόκληρη η Γενιά του ’30, από την πλευρά της, συνδιαλέγεται με το έργο του καλλιτέχνη. Ο επισκέπτης όμως συνειδητοποιεί και κάτι ακόμα: πως η γενιά αυτή ήταν συγχρόνως ελληνική και ευρωπαϊκή, τροφοδοτώντας συνεχώς και από τις δύο πτυχές της διπλής αυτής ταυτότητας τον ιδιαίτερο μοντερνισμό της.

Στα διάφορα δωμάτια και στις προθήκες του νέου μουσείου εκτυλίσσεται μια καλλιτεχνική και πνευματική περιπέτεια γεμάτη εναλλαγές και νέα πρόσωπα, γεμάτη νεωτερικές προτάσεις και αναζητήσεις. Τα ίδια τα υλικά αλλά κι ο τρόπος παρουσίασής τους εμπνέουν τον επισκέπτη να θυμηθεί και να ανακαλύψει τις διασυνδέσεις ανάμεσα στους πρωταγωνιστές των ρευμάτων και σε προσωπικότητες που με το έργο τους σφράγισαν την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή της Ελλάδας. Το μουσείο, παρά την πυκνότητα των εκθεμάτων, δεν κουράζει στιγμή. Παραμένει σε κάθε βήμα ελκυστικό, ξυπνώντας την περιέργεια, καθώς παρουσιάζει πλάι πλάι δύο και περισσότερους καλλιτέχνες/ποιητές. Τον Κώστα Καρυωτάκη με τον Γιώργο Σεφέρη, τον Νίκο Σκαλκώτα με τον Γιάννη Ρίτσο, τον Άρη Αλεξάνδρου με τη Μελίνα Μερκούρη, τον Οδυσσέα Ελύτη με τον Νίκο Γκάτσο.

✱ Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Κριεζώτου 3, Αθήνα, 210 3615702, 210 3630818, www.benaki.gr

πηγή:  http://www.citypress.gr/freesunday/index.html?action=article&article=3542