Η Ύδρα, ανάπτυξη και εξάπλωση του οικισμού
Στις αρχές του 15ου αιώνα φαίνεται πως η Ύδρα κατοικείται
από μερικές γεωργικές και ποιμενικές-κτηνοτροφικές οικογένειες. Από τα μέσα
όμως του 15ου αιώνα αρχίζει μια σταδιακή εγκατάσταση στην Ύδρα φυγάδων Ελλήνων
από πολλά σημεία του Ελλαδικού χώρου όπως Αλβανόφωνων -Χριστιανών στην
πλειοψηφία- που κυρίως ήταν στρατιώτες που πολεμούσαν μαζί με τους Ενετούς στη
διάρκεια του Ενετοτουρκικού πολέμου (1463-1479). Οι Αλβανόφωνοι στρατιώτες
κυνηγημένοι από τα στρατεύματα του Οθωμανού Σουλτάνου Μωάμεθ Β’ -όταν κατέκτησε
την Πελοπόννησο- εγκαταστάθηκαν στην δυσπρόσιτη αλλά συνάμα φιλόξενη γη της
Ύδρας.
Από εκείνη την εποχή με την εισροή των νέων αποίκων αρχίζει
να δημιουργείται ένας πυρήνας οικιστικής δημιουργίας με κέντρο τον Λόφο της
Κιάφας της Ύδρας (Συνοικία Ακρόπολη). Οι νεοφερμένοι έποικοι ονομάζουν τον
πρώτο οικισμό «Κιάφα» (μετ. αυχένας, κεφάλι, υψηλό σημείο). Ο οικισμός αυτός
έμελλε τα μελλοντικά χρόνια να γίνει μία ολόκληρη καστροπολιτεία, όπου οι
κάτοικοι της προφυλαγμένοι από τις πειρατικές επιδρομές ζούσαν ασφαλείς μέσα
στην «Κιάφα». Πολύ αργότερα και όταν πλέον η Ύδρα ήταν αυτόνομη πολιτεία ο
οικισμός της «Κιάφας» εξαπλώθηκε στις κατωφέρειες και έφτασε έως και το λιμάνι.
Με την βοήθεια κάποιων (παλαιών) σημειώσεων στο βιβλίο
«Γεωγραφία» έχουμε μια περιγραφή της Ύδρας που μας προσδίδει κάποια στοιχεία
του οικισμού εκείνης της εποχής όπως και το κυρίαρχο επάγγελμα των κατοίκων του
νησιού στο τέλος του 18ου αιώνα: «Και ο εκ Δημητριάδος Δανιήλ Ιερομόναχος και
Γρηγόριος Ιεροδιάκονος εις την Γεωγραφίαν τους, η οποία φέρει μακροσκελέστατον
τίτλον και εξεδόθη το 1791 τα εξής περί της Ύδρας: Η Νίδρα είναι τώρα περίφημη
εις τη Μεσόγειο επειδή έχει μια χώρα με χίλια σπίτια και παραπάνω, της οποίας
οι κάτοικοι είναι επιτηδειώτατοι και αξιώτατοι ναύται, δια τούτο και αυτή
πλούσια και στολισμένη με καλαίς και μεγάλαις οικοδομαίς…».
Το λιμάνι της Ύδρας, ο ζωτικός χώρος του νησιού
Όπως διηγούνται οι παλιότεροι αλλά και από κάποιες γραπτές
μαρτυρίες η θάλασσα στο σημερινό λιμάνι της Ύδρας εισχωρούσε σε μια νοητή
γραμμή ανατολικά από το σημερινό γήπεδο έως δυτικά στο Φαρμακείο Ραφαλιά. Άλλες
μαρτυρίες αναφέρουν ότι έφτανε στους πρόποδες της Κιάφας (πλησίον της συνοικίας
«Καλά Πηγάδια»). Οι προσχώσεις όμως από του χειμάρρους σιγά σιγά δημιούργησαν
την σημερινή μορφή του.
Πολύ πριν την πλακόστρωση του λιμανιού της Ύδρας με τις
μαρμάρινες πετρόπλακες (στις αρχές του 20ου αιώνα) υπήρχε μικρός μόλος με την
ονομασία «Πεσχαρία». Το όνομα «Πεσχαρία» το πήρε από την εκφόρτωση των ψαριών
που έκαναν τα ψαροκάικα και οι βάρκες της εποχής και προέρχεται από την
αρβανίτικη λέξη πεσκ =ψάρι.
Βρίσκονταν δεξιά της κεντρικής οδού Μιαούλη (ή με την
υδραίικη ονομασία «Ντρούμ-σοκάκι»). Ο μόλος αυτός φαίνεται πως ήταν ο
αρχαιότερος του λιμανιού, και επάνω σε αυτόν φόρτωναν και ξεφόρτωναν τα
πλεούμενα του νησιού. Η «Πεσχαρία» διαλύθηκε περίπου το 1905, όταν άρχισαν οι
εργασίες κατασκευής πλακόστρωσης της παραλίας της Ύδρας.
Στη συνέχεια η τοπική κοινότητα με την βοήθεια των Υδραίων
μαστόρων κατασκεύασαν μια προβλήτα στο δυτικό-νοτιοδυτικό τμήμα του λιμανιού
–την «Κεφαλόσκαλα» ή «Κεφαλόσκαλο» όπως ονομάζεται στην Ύδρα. Μια πολύ όμορφη
κατασκευή με καμάρα και μεγάλους ογκόλιθους, που λέγεται ότι είχαν μεταφερθεί
(από την Πελοπόννησο) και τους χρησιμοποίησαν για την κατασκευή του. Δεν έχουμε
ακριβή στοιχεία για τον χρόνο που κατασκευάστηκε, αλλά εικάζεται ότι πήρε την
σημερινή του μορφή περίπου το 1750 και ήταν πιθανότατα ο κύριος λιμενοβραχίονας
του λιμανιού εκείνης της εποχής.
Επάνω στο «Κεφαλόσκαλο» έως και τον 20ο αιώνα ναυπηγούνταν,
επισκευάζονταν και καλαφατίζονταν μικρά καράβια, καΐκια και ψαράδικα πλοιάρια. Αργότερα,
την εποχή της δεκαετίας του ’80, εποχή οικοδομικής άνθησης του νησιού, έγινε
χώρος εκφόρτωσης άμμου και οικοδομικών υλικών. Τώρα η προβλήτα είναι χώρος όπου
γύρω της αράζουν πλοιάρια και απλώνουν τα δίκτυα τους οι ψαράδες. Στα τέλη του 19ου αιώνα κατασκευάστηκε ο μεγάλος
λιμενοβραχίονας του λιμανιού και είναι μια όμορφη πέτρινη κατασκευή που
«αγκαλιάζει» το βόρειο τμήμα του λιμανιού της Ύδρας και η κατασκευή του
τέλειωσε το 1891.Σήμερα ο μεγάλος λιμενοβραχίονας του νησιού είναι ένα ζωτικό
μέρος του λιμανιού αφού σε αυτόν προσδένουν και από το εσωτερικό και το
εξωτερικό του μέρος διάφορα πλοία αναψυχής, γιώτ και ιστιοπλοικά.
Αυτή η μικρή ιστορική αναδρομή για την Ύδρα και το λιμάνι
της μας καταδεικνύει ότι οι κάτοικοι, ο οικισμός, αλλά και το λιμάνι είναι
αδιαίρετα δεμένα και αλληλένδετα.
Η τουριστική ανάπτυξη του νησιού και η οικονομική άνθησή του
είχε και έχει επίκεντρο το λιμάνι της Ύδρας. Με την διαχείριση του χώρου του λιμανιού από τον Δήμο Ύδρας
τα τελευταία χρόνια απέκτησε τον ρόλο που του άρμοζε, έγιναν διάφορες
επισκευές, τοποθετήθηκαν νέα φωτιστικά και γενικά εκπονήθηκαν διάφορες μελέτες
και σχέδια για την περαιτέρω ανάπτυξή του (τουριστικό περίπτερο, επέκταση
θέσεων για δέσιμο πλοίων κλπ). Το λιμάνι όπως και τους περασμένους αιώνες είναι απαραίτητο
να παραμείνει στην δικαιοδοσία του Δήμου Ύδρας γιατί μόνο έτσι θα έχει την
ευκαιρία της ανάπτυξης και της τουριστικής προβολής του νησιού μας.
Η είδηση της ιδιωτικοποίησης του λιμανιού μας, συντάραξε την
τοπική κοινωνία της Ύδρας γιατί φαίνεται να αφαιρείται ο ζωτικός χώρος έκφρασης
του οικισμού και της περαιτέρω ανάπτυξής του.
Με την ιδιωτικοποίηση πιθανότατα αφαιρείται από το νησί μας
ο μοναδικός «δρόμος» ανάπτυξης που για αιώνες έκανε την Ύδρα να θαλασσοκρατεί
και έτσι να κινδυνεύουμε να παραμείνουμε ουραγοί στις επερχόμενες παγκόσμιες
αλλαγές που αναμένονται τα επόμενα χρόνια.
ΣΠΗΛΙΟΣ ΣΠΗΛΙΩΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου